تعریف: رادیولوژی مداخله ای یا اینترونشنال یکی از فوق تخصص های رشته رادیولوژی است که در آن از روش های کم تهاجمی تحت هدایت وسایل تصویربرداری برای تشخیص و درمان بیماریها استفاده می شود.هرچند طیف اقدامات که توسط رادیولوژی مداخله ای انجام می شود وسیع است لیکن وجه اشتراک این اقدامات استفاده از وسایل تصویربرداری وتکنیک های کم تهاجمی به منظور به حداقل رساندن میزان خطر برای بیمار می باشد.

• اقدامات رادیولوژی مداخله ای:

A. تشخیصی:

1-آنژیوگرافی: در این اقدام پس از قراردادن کاتتر در عروق با استفاده از کنتراستهای مختلف تصویربرداری از عروق ارگانهای مختلف انجام می شود
2-کلانژیوگرافی: در این اقدام سوزنی باریک با هدایت تصویربرداری به داخل مجاری صفراوی کبد هدایت می شود و باتزریق مواد کنتراست تصویربرداری از این مجاری انجام می شود.
3-نمونه برداری یا بیوپسی: در این اقدام سوزنی باریک با هدایت دستگاههای تصویربرداری عمدتاً از طریق پوست به داخل ارگانهای مختلف از قبیل تیروئید ،کبد،پروستات،پستان ،استخوان و... فرستاده می شود ونمونه بافت از خود ارگان یا تومورهای آن به منظور اقدام تشخیصی برداشته می شود. این روش انروزه به طور عمده جایگزین نمونه برداریهای باز وجراحی شده است.

B. درمانی:

الف: عروقی:

1-آنژیوپلاستی واستنت گذاری:این اقدام بازکردن عروق تنگ یامسدود با استفاده از بالن با یا بدوم قراردادن اسنتنت می باشد.
2-امبولیزاسیون: در این اقدام با استفاده از موادی که عروق را مسدود می کند،عروق خونرسانی کننده به ارگانهای مختلف مسدود می شود که این اقدام می تواند موجب قطع خونرسانی به تومورهای مختلف و در نتیجه کشتن تومور یا جلوگیری از خونریزی از ارگان مثلا بعد از تصادفات یا جراحات شود. از مثالهای این درمان می توان به بستن عروق رحم به منظور درمان غیرجراحی فیبروم های رحمی اشاره کرد.
3-ترومبولیز: در این اقدام با استفاده از مواد حل کننده لخته ،عروق مسدود شده بالخته باز می شوند.
4-فیلترIVC: قراردادن فیلتر فلزی در ورید IVC به منظور جلوگیری از گسترش لخته از وریدهای پا به عروق ریه می باشد.
ب: روش های درمانی تومورهای بدخیم:
1-کموامبولیزاسیون : در این روش با رساندن کاتتر به عروق تومورهای بدخیم داروهای شیمی درمانی مستقیما به داخل عروق تومور تزریق می شود وسپس عروق تومور با مواد مختلف بسته می شود.
2-رادیوامبولیزاسیون: این روش مشابه کموامبولیزاسیون است با این تفاوت که مواد رادیو اکتیو مستقیما به داخل عروق تومور تزریق می شوند.
3-کشتن تومور باامواج رادیوفرکانس (Radiofrequency Ablation): در این روش با کاتترهای مختلف با استفاده از امواج رادیوفرکانس تومورهای مختلف کشته می شوند.
4-کشتن تومور به روش کرایوابلیشین(Cryoablation): در این روش با کاتترهای مختلف که سرما ایجاد می کنند تومور از بین برده می شود.
5-کشتن تومور با امواج مایکروویو(Microwave Ablation):در این روش با کاتترهای مختلف با استفاده از امواج مایکروویو تومور کشته می شود.

ج: درمان واریس:

در این روش با استفاده از امواج لیزر یا رادیوفرکانس یا مواد شیمیایی عروق واریسی درمان می شوند واین روش ها امروزه جایگیزن جراحی واریس شده اند.

د: مداخلات صفراوی:

1-قراردادن کاتتر در مجاری صفراوی به منظور تخلیه صفرا در مواردی که انسداد صفراوی ایجاد شده است.
2-قراردادن استنت در مجاری صفراوی دچار تنگی یا انسداد
3-کله سیستوستومی: قراردادن کاتتر در کیسه صفرا در موارد التهاب کیسه صفرا در بیمارانی که کاندید جراحی نیستند.

ذ: درناژوتخلیه آبسه ها وتجمعات مایع:به منظور تخلیه تجمعات مایع از قبیل آسیت یامایع پلورال یاآبسه ها کاتترهای باریک در آنها کار گذاشته می شود.

ر: مداخلات دستگاه ادراری:

1-نفروستومی: قراردادن کاتتر در کلیه در موارد انسداد به منظور حفاظت از کلیه ها وتخلیه ادرار می باشد.
2-استنت حالب: قراردادن استنت در حالب در موارد انسداد حالبها می باشد.

ز:مداخلات دیسک وستون فقرات

1-تزریق ازن: در این روش با تزریق گاز ازن در دیسکهای دچار پارگی به درمان آنها کمک می کند و در موارد زیادی موجب عدم نیاز به جراحی می شود.
2-تزریق استروئید: در این روش مواد استروئید در اطراف ریشه های عصبی تزریق می شود که موجب برطرف شدن درد می شود.
3-ورتبروپلاستی: در این روش باتزریق سیمانهای استخوانی در مهره های دچار شکستگی ار کاهش ارتفاع آنها جلوگیری می شود وموجب برطرف شدن درد می شود.